төртінші аялдама
Ескертуді ұмытып кеткен адамдар
Көптеген әлемдік әскери полигондардан Семей қаласы ең қорқынышты жағдаймен ерекшеленді — мұнда әрқашан адамдар өмір сүрді! Он мыңдаған отбасы жарқыраған жарықпен бірге үйлеріне көрінбейтін, шусыз және өлімге қауіпті радиоактивті шаң кіретінін білмей, көкжиектегі жарылыстарды қадағалады.
Семей полигонындағы өмір туралы шындықты тұрғындардың өздерінен жақсы ешкім жеткізе алмайды. Осындай айғақтардың бірі қазақстандық журналист және режиссер Жанана Құрмашеваның «Біз осында тұрамыз» деректі фильмі болды.
Фильм туралы
Фильм қазақстандық далада — бұрынғы Семей ядролық полигонының аумағында өтеді. Экологтар қауіпті аймақтардың картасын жасап жатқанда, кәдімгі отбасы бір кездері ядролық жарылыстар болған ауылда өмір сүруін жалғастыруда. Ата-аналар қызының ауруы радиациямен байланысты екеніне сенімді және оған дәлел іздейді. Ал қыз туған жерге деген сүйіспеншілік пен одан шығатын қауіп-қатер сезімінің арасын ажырата алмай қиналады.
Дала ядролық алаңға айналған біздің планетамыздың қасіретті метафорасы болды.
Құрылу және танылу тарихы
Фильммен жұмыс үш жылға созылды. 2023 жылы жоба Ұлттық кинематографияны қолдау мемлекеттік орталығының қолдауына ие болды. 2025 жылдың көктемінде фильм Солтүстік Америкадағы ең ірі және беделді деректі фильмдер фестивалінің бірінде — Hot Docs-та (Канада) көрсету үшін таңдап алынды.
2025 жылдың 15 тамызында Алматыда Қазақстанның ресми премьерасы өтті. Бүгін фильмді кез-келген адам көре алады — ескерту жасауды ұмытып кеткендердің тарихын әлем естуі үшін.
Фильммен жұмыс үш жылға созылды. 2023 жылы жоба Ұлттық кинематографияны қолдау мемлекеттік орталығының қолдауына ие болды. 2025 жылдың көктемінде фильм Солтүстік Америкадағы ең ірі және беделді деректі фильмдер фестивалінің бірінде — Hot Docs-та (Канада) көрсету үшін таңдап алынды.
2025 жылдың 15 тамызында Алматыда Қазақстанның ресми премьерасы өтті. Бүгін фильмді кез-келген адам көре алады — ескерту жасауды ұмытып кеткендердің тарихын әлем естуі үшін.
Семей полигонының тарихы
Болатбек Балтабектің көзімен
Болатбек Балтабектің көзімен
Саржал ауылында, бұрынғы Семей ядролық полигонының аумағында мектеп мұғалімі Болатбек Балтабек тұрады. Ол далада жарылыстар болып, ядролық сынақтардан аспан жарқыраған жылдары дүниеге келген.
Ересектер балаларын үйлеріне тығып, терезелері мен есіктерін жапқандары Болатбектің есінде, ауылда «қатты жел» мен «лас жаңбыр» туралы сыбыс әңгімелер тарады. Ол кезде бұл сынақтар адамдардың денсаулығы мен тағдырын түбегейлі өзгертуі мүмкін екенін аз адам білетін.
Жылдар өткен сайын Болатбек көптеген ауылдастарының сырқаттанатынын, ал балаларда туа біткен аурулар жиі кездесетінін байқай бастады. Бұны өзіне жеке міндет деп қабылдады. Ол куәгерлердің естеліктерін жинап, полигон туралы материалдарды зерттеп, жұртшылыққа өз жерінің өткені туралы шындықты айта бастады.
Ересектер балаларын үйлеріне тығып, терезелері мен есіктерін жапқандары Болатбектің есінде, ауылда «қатты жел» мен «лас жаңбыр» туралы сыбыс әңгімелер тарады. Ол кезде бұл сынақтар адамдардың денсаулығы мен тағдырын түбегейлі өзгертуі мүмкін екенін аз адам білетін.
Жылдар өткен сайын Болатбек көптеген ауылдастарының сырқаттанатынын, ал балаларда туа біткен аурулар жиі кездесетінін байқай бастады. Бұны өзіне жеке міндет деп қабылдады. Ол куәгерлердің естеліктерін жинап, полигон туралы материалдарды зерттеп, жұртшылыққа өз жерінің өткені туралы шындықты айта бастады.
Бүгінгі күні Болатбек Балтабек - мұғалім ғана емес, Семей полигонының қайғылы оқиғасын еске алатын адам. Ол жер бетінде не болғанын және адамдар мен табиғат үшін сынақтың салдарын түсіну үшін әлемнің түкпір-түкпірінен келген зерттеушілер мен журналистерге көмектеседі.
Сондай-ақ Болатбек - жеке естеліктер тарихи фактілермен ұштасқан, куәгердің шындығы мен эмоциялық куәлігіне айналған «Семей полигоны» қолжазбасының авторы.
Сондай-ақ Болатбек - жеке естеліктер тарихи фактілермен ұштасқан, куәгердің шындығы мен эмоциялық куәлігіне айналған «Семей полигоны» қолжазбасының авторы.
Кітап туралы
Қолжазбада ол ядролық сынақтар кезіндегі өзінің балалық шағының атмосферасын сипаттайды: жарылыстардың дауысы, аспандағы жарқын жарқылдар, ересектердің алаңдауы және биліктің үнсіздігі. Өз әңгімесінде радиацияның адамдардың денсаулығы үшін салдары, туған ауылындағы аурулар мен қазалар, сондай-ақ қауіп-қатер аймағында өмір сүрген ұрпаққа психологиялық әсер тақырыптары көтеріледі.
Осы оқиғаларды еске алудың маңыздылығы, жастарды деректендіру қажеттілігі және осындай қайғылы оқиғалардың қайталануына жол бермеу ерекше назарға ие. Балтабектің әңгімесі тарихи фактілер мен жеке ауыр естеліктерге толы, мұндай жағдай ешқашан қайталанбайды деген үміті мен сенімі мол.
Осы оқиғаларды еске алудың маңыздылығы, жастарды деректендіру қажеттілігі және осындай қайғылы оқиғалардың қайталануына жол бермеу ерекше назарға ие. Балтабектің әңгімесі тарихи фактілер мен жеке ауыр естеліктерге толы, мұндай жағдай ешқашан қайталанбайды деген үміті мен сенімі мол.
Болатбек Семей полигонының тарихы тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде естілуі үшін өз қолжазбасын шығаруды армандайды.
Ол білімнің де қару, бірақ жаратылыс қаруы екеніне сенеді.
Ол шындықты қорғайды, адамдарға күш береді және жаңа қайғылы оқиғаларды болдырмауға көмектеседі.
Кітап шығаруға қалай көмектесуге болатынын біліп, болашақты өзгертетін тарихтың бір бөлігі болыңыз.
Ол білімнің де қару, бірақ жаратылыс қаруы екеніне сенеді.
Ол шындықты қорғайды, адамдарға күш береді және жаңа қайғылы оқиғаларды болдырмауға көмектеседі.
Кітап шығаруға қалай көмектесуге болатынын біліп, болашақты өзгертетін тарихтың бір бөлігі болыңыз.
Семей полигонының тарихындағы ең қорқынышты не деп ойлайсыз?
Таңдаңыз
Сіздің жауабыңыз қабылданды!
БӨЛІМ ӘЗІРЛЕНУДЕ
басталуы
Басты бет
Әрі қарай
Үндемеу мүмкін болмай қалғанда
